Hangi ülkelerden PEROL alıyoruz? - Akaryakıt FİYATLARI nasıl belirleniyor?
Türkiye; petrolü Rusya'dan ithal ederken, akaryakıt (benzin - motorin - LPG) istasyonlarında İtalya fiyatıyla satıyor. Benzin - motorin fiyatları, İtalya (Cenova)'ya göre belirlendiğinden, Rusya'dan alınan ucuz petrol fiyatı da akaryakıt istasyonlarında pompaya yansımıyor.
Türkiye; petrolü Rusya'dan ithal ederken, akaryakıt (benzin - motorin - LPG) istasyonlarında İtalya fiyatıyla satıyor. Benzin - motorin fiyatları, İtalya (Cenova)'ya göre belirlendiğinden, Rusya'dan alınan ucuz petrol fiyatı da akaryakıt istasyonlarında pompaya yansımıyor.
ayrıntılar...
Petrol Rusya'dan ithal ediliyor!
Türkiye, en fazla petolü (Ham petrol ve petrol ürünleri) Rusya'dan alıyor. Resmi verilere göre Ocak ayında ithal edilen petrolün yaklaşık yüzde 67'si, Rusya'dan ithal edildi. Ancak, akaryakır mevzuatına göre Türkiye'de satışa sunulan benzin ve motorim türü ürünlerin fiyatı, İtalya Cenova piyasasında oluşan fiyatlara göre belirleniyor.
Benzin - motorin fiyatı Türkiye giriş maliyetine göre belirlenmeli!
Sektör uzmanlarına göre Türkiye'de akaryakıt ürünlerinin birim maliyetleri; diğer ürünlerde olduğu gibi, Türkiye giriş fiyatlarına (maliyetlerine) göre belirlenmeli. Bu durumda; ham petrolün ucuz temini edilirse iç pazarda da bu ucuzluk benzin ve motorin fiyatlarına yansıyabilir.
Bilindiği gibi Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrası başta, ABD ve Avrupa ülkeleri olmak üzere dünya ülkeleri; Rusya'ya, doğalgaz ve petrol ambargosu uygulamaya başladı. Ambargı sonrası Rus petrolünün satışı zorlaştı. Bu durum ise, Rus petrol fiyatının düşmesine neden oldu. Halen net fiyat bilinmemekle birlikte kamuoyuna yansıyan bilgilere göre Rus petrolünün alıcılara, normal petrol fiyatlarına göre (brent türü petrol) yüzde 30-50 arası ucuza ulaştığı tahmin ediliyor.
Ülkelere Göre PETROL İthalat (ton)
(Ham petrol ve ürünler)
Akaryakıt fiyatları nasıl belirleniyor?
(Benzin ve motorin fiyatları nasıl belirleniyor?)
Akaryakıt ürün fiyatı: ''Ürün Fiyatları Platts European Market Scan da CIF MED (Genova/Lavera) $/TON olarak yayımlanmaktadır. Platts European Market Scan da CIF MED (Genova/Lavera) başlığı altında K. Benzin 95 Oktan ve motorin için yayımlanan günlük fiyatların ortalamasının, TCMB tarafından belirlenen gösterge niteliğindeki ABD doları döviz satış kuru ve ürünün yoğunluğu ile çarpılması ile bulunan fiyattır.
Uluslararası piyasalarda ürün fiyatları ham petrol fiyatlarından farklı yönde hareket edebildiği için (örneğin ham petrol fiyatları azalırken benzin fiyatlarının artması vb.) ürün fiyatlarının direk olarak ham petrol fiyatlarıyla ilişkilendirilmesi yanıltıcı olabilmektedir.
2. Toptancı Marjı: Rafinerici veya dağıtıcılar tarafından ürün fiyatı üzerine eklenen marjdır.
3. Gelir Payı: Ulusal petrol stokunun tamamlayıcı kısmının tutulabilmesi için tüketici fiyatlarına ilave edilen rakamlardır. Benzin türleri ve motorin türleri için 2024 yılı gelir payı 0,02529 TL/lt olarak belirlenmiştir.''
Akaryakıt dağıtıcı ve bayi marjı toplamı: ''Ürünlerin temin edilmesinden (Rafineriden, ithalat yoluyla veya diğer dağıtıcılardan) son kullanıcıya ulaştırılmasına kadar maliyetleri içeren marjdır.''
Akaryakıt vergileri (toplam): ''Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisinin (KDV) toplamıdır.''
Veriler için kaynaklar: EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK). 'Petrol Piyasası Sektör Raporu Ocak 2024' - 'Petrol ve LPG Piyasası Fiyatlandırma Raporu' (Mart 2024)
Ucuz alına petrol fiyatı tüketiciye yansıtılmalı!
YORUM (Enerji Ekonomisi)
Türkiye'nin ENERJİ'de en önemli avantajı, dünyanın en önemli petrol ve doğal gaz üreticisi ülkelere komşu olması (Konu, petrol). Rusya, İran, Irak; dünyanın en önemli petrol rezervi ve üretici ülkelerin başında geliyor. Ve bu 3 ülkede, Türkiye'ye komşu (Rusya, deniz komşusu)
Türkiye, petrol üreten ülkelere komşu olmasına rağmen; bunun avantajını maalesef yaşayamıyor (Tüketiciler açısından), en azından bugüne kadar yaşamadı. Örnek vermek gerekirse; Rusya ambargo nedeniyle petrolünü uluslararası piyasalarda satmakta zorlanıyor. Bu nedenle de, Rusya'nın en önemli petrol müşterileri arasında Türkiye ve Çin gibi ülkeler yer alıyor. Bu ticarette Rus petrolünün fiyatı net olarak bilinmemekle (fiyat, ikili anlaşmallarla belirleniyıor ve gizli tutuluyor), kamuoyunda Rus petrolü için yüzde 30-50 arası bir ucuz rakamlar konuşuluyor (uluslararası fiyatlara göre). Türkiye; bu derece ucuz bir petrolü almasına karşın (İthalatta yaklaşık yüzde 67 Rus payı var), akaryakıt istasyonlarında bu ucuzluk benzin ve motorine 'yani sürücülere' yansımıyor. Nedeni ise, mevzuat gereği Türkiye'de satışa sunulan akaryakıt ürünlerinin (benzin, motorin ve türleri) İtalya'daki Cenova piyasasına göre belirleniyor olması.
Ucuz akaryakıt için çözüm 'Türkiye girişi maliyet hesabı'
Bu karmaşık durumun; yani, ucuz-benzin motorin için aslında çözüm var. Çözüm; Türkiye'nin ''diğer ithalat ürünlerinde olduğu gibi'' ham petrol ve petrol ürün fiyatları, Türkiye sınırı giriş maliyetlerine görebelirlenmeli (Tabi; rafinaj, iç pazar vergi, kar marjı vb eklenerek).
Bu durumda da; petrol ucuz ithal edilirse, benzin - motorinde ucuz satılır. Petrol pahalı alınırsa, benzin - motorin pahalı satılır. Ancak; mevcut akaryakıt fiyat formülüne göre, böyle bir durum söz konusu değil. Çünkü ''petrol ve ürünleri'' ucuz ithal edilse de, fiyatı Genova uluslararası piyasa belirliyor. Bunun sonucu da, petrole komşu olsanızda bir avantajını yaşamıyorsunuz.
Çözüm, Türkiye sınırında ithalat maliyetlerine göre fiyatların belirlenmesi.
Rekabet Kurumu,
Akaryakıt Sektör İnceleme Raporu
(akaryakıt fiyatları nasıl belirleniyor - petrol ithal edilen ülkeler)